Bò biển Steller: Khai thác và sử dụng trong y học truyền thống Việt Nam và những nguy cơ liên quan

Trong một số cộng đồng ven biển Việt Nam, bò biển Steller từng được khai thác để phục vụ mục đích y học truyền thống do các thầy thuốc dân gian tin rằng thịt và các bộ phận của bò biển có tác dụng chữa trị một số bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng này tiềm ẩn nhiều nguy cơ làm suy giảm nhanh chóng số lượng bò biển trong tự nhiên. Các nghiên cứu hiện đại cảnh báo rằng khai thác không kiểm soát không chỉ ảnh hưởng đến quần thể bò biển mà còn làm mất cân bằng hệ sinh thái biển. Đồng thời, thị trường tiêu thụ các sản phẩm từ bò biển Steller bất hợp pháp gây ra vấn đề pháp lý nghiêm trọng và cản trở công tác bảo tồn. Trong bối cảnh hiện tại, chuyển hướng sang các biện pháp bảo vệ và nâng cao nhận thức cộng đồng là rất cần thiết nhằm bảo vệ loài bò biển quý hiếm này. Bò biển Steller (tên khoa học Hydrodamalis gigas) là một loài động vật có vú biển ăn thực vật lớn. Chúng được Zimmermann miêu tả cấp loài năm 1780 và Retzius miêu tả cấp chi năm 1794. Trong nhiều năm gần đây, công tác giám sát bò biển Steller đã nhận được sự quan tâm lớn từ các tổ chức bảo tồn và chính quyền Việt Nam. Việc áp dụng công nghệ định vị vệ tinh và thiết bị ghi hình dưới nước giúp theo dõi di chuyển và hành vi sinh học của bò biển một cách chính xác. Các biện pháp bảo vệ được xây dựng dựa trên dữ liệu này, bao gồm việc thiết lập vùng bảo tồn biển và hạn chế hoạt động đánh bắt hải sản tại những khu vực trọng điểm. Đặc biệt, sự phối hợp giữa các nhà khoa học và cộng đồng địa phương góp phần giảm nguy cơ va chạm với tàu thuyền, cũng như giảm các nguy cơ ô nhiễm từ hoạt động công nghiệp gần bờ. Bò biển Steller không chỉ là biểu tượng sinh học mà còn là minh chứng cho sự phát triển bền vững trong quản lý tài nguyên biển tại Việt Nam. Cuốn sách dẫn từ chân dung của loài bò biển Steller để mở ra chuyến phiêu lưu choáng ngợp xuyên suốt ba thế kỉ, kể lại những tác động của con người lên thế giới tự nhiên, khắc họa những mộng ước lớn lao của con người: về khoa học, nghệ thuật và khao khát phục sinh những gì chính tay nhân loại đã hủy diệt.