Mông cộc là một thuật ngữ thường được sử dụng để mô tả đặc điểm hình thái học của con người với phần mông có kích thước ngắn, nhỏ hơn so với chuẩn mực phổ biến, một số trường hợp được xem là cụt. Đây là hiện tượng phổ biến trong một số nhóm dân tộc thiểu số miền núi Việt Nam, nơi mà các yếu tố di truyền, môi trường sống, và lối sống ảnh hưởng sâu sắc đến hình thể con người. Thông qua các nghiên cứu chuyên sâu về giải phẫu học và di truyền học, các nhà khoa học đã xác định rằng mông cộc ở từng nhóm dân tộc có sự đa dạng về tỷ lệ các cơ và mô mỡ vùng hông, làm tạo nên đặc trưng riêng biệt. Việc quan sát kỹ lưỡng các chi tiết về hình dạng xương chậu, cấu trúc cơ vùng mông cho phép xác định rõ hơn đặc điểm sinh học này. Không những thế, mông cộc còn là chỉ dấu sinh thái quan trọng, phản ánh sự thích nghi của con người với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt như leo núi, đi bộ đường dài. Hiểu biết chi tiết về đặc điểm này góp phần nâng cao giá trị khoa học cho ngành nhân chủng học cũng như phát triển các ứng dụng y học dành cho cộng đồng có mông cộc. Từ trang phục, lễ hội cho đến âm nhạc và kiến trúc, người Mông luôn giữ gìn và phát triển những giá trị này qua hàng thế kỷ, góp phần làm phong phú thêm bản đồ văn hóa Việt Nam. Hình tượng mông cộc gắn liền với nhiều câu chuyện truyền thuyết và lịch sử phát triển của các dân tộc Việt Nam. Trong nhiều truyền thống kể chuyện, nhân vật có đặc điểm mông cộc thường được mô tả là người tài giỏi, lanh lợi mặc dù ngoại hình không chuẩn mực theo lý tưởng truyền thống. Điều này thể hiện thái độ hòa nhập và đề cao sự đa dạng của con người trong cộng đồng. Một số truyền thuyết còn cho rằng mông cộc là dấu hiệu của sự ưu ái từ thần linh, biểu trưng cho vận mệnh đặc biệt của cá nhân. Nét đặc sắc này được lưu truyền qua các thế hệ qua hình thức kể chuyện ngắn, tích truyện hoặc hô hát dân gian tại các lễ hội vùng cao. Việc giữ gìn và nghiên cứu sâu sắc các câu chuyện truyền thuyết về mông cộc góp phần tái hiện lại lịch sử phát triển cộng đồng, bảo vệ các thể loại văn hóa phi vật thể trước xu hướng toàn cầu hóa ngày nay. Thấu hiểu lịch sử và giá trị truyền thuyết liên quan đến mông cộc giúp cộng đồng nhận thức về tầm quan trọng của tính đa chiều trong văn hóa Việt Nam. Các thợ thủ công Mông phần lớn là thợ bán chuyên nghiệp làm ra những sản phẩm nổi tiếng như lưỡi cày, nòng súng, các đồ đựng bằng gỗ ghép.Chợ ở vùng Mông thoả mãn vừa nhu cầu trao đổi hàng hoá vừa nhu cầu giao lưu tình cảm, sinh hoạt.
